Oudschrift

• Coördinator: Jac Jöris
• Contactpersoon: Sandu Niessen
• E-mail: oudschrift@heemkundekringdevonder.nl

Het is belangrijk voor de lokale geschiedenis om informatie te verzamelen uit het verleden. Een belangrijke manier om te speuren naar gegevens uit het verleden is het bestuderen van oude geschriften. In de middeleeuwen en nog lang daarna in het ancien regiem bestonden geen typemachines. Een typemachine of schrijfmachine (vroeger ook wel typewriter of tikmachine genoemd) is een mechanisch schrijfinstrument, meestal voorzien van druktoetsen waarmee schrifttekens op papier gezet kunnen worden. Vóór de uitvinding van de schrijfmachine, in de negentiende eeuw, werden brieven en ook officiële documenten met de hand geschreven, vaak door klerken.

Vele handschriften die betrekking hebben op Asten zijn bewaard vanaf circa 1200. Niet alles is bewaard. Maar op basis van de aanwezige handschriften is het mogelijk veel te begrijpen over wat in het verleden heeft plaatsgevonden. Dit begrijpen is eerst mogelijk nadat de handschriften zijn getranscribeerd. Dat wil zeggen letterlijk (regel voor regel) zijn ontcijferd en ‘opgeschreven’ via de tekstverwerker van de computer. Dit gebeurt door eenvoudige mensen van de werkgroep Oudschrift van de Vonder die veel vaardigheid hebben ontwikkeld in het lezen van handgeschreven teksten. Deze werkgroep is al vele jaren actief. Bedenk dat het iedere keer weer een uitdaging is om de specifieke hand van een klerk, notaris, schepen, schout, secretaris of griffier enzovoort te ontcijferen.  De oudste akten over Asten in het Bossche protocol zijn geschreven in het Latijn. Dit betekent dat naast het ontcijferen van de letters/regels nog kennis nodig is van Latijn om tot begrip te komen van de inhoud.

De laatste jaren heeft de werkgroep bestaande uit Jac, Martien, Hans, en Peter veel werk verzet met de transcriptie van belangrijke akten uit het heerlijkheidsarchief van Asten. De laatste maanden van 2022 is de werkgroep versterkt met Karel. Tijdens de tweemaandelijkse zittingen wordt gewerkt met een computer verbonden aan de tv-monitor in het heemhuis. We brengen zelf een kan koffie mee met een spannende koekjestrommel. Er zit veel humor in onze bijeenkomsten en moeten regelmatig schaterlachen als iemand een foute interpretatie van een geschreven woord geeft. Meestal kunnen we de documenten voor 100 procent transcriberen.

Een recente vondst bij een particulier in Den Haag leverde ons een kopie van een erfdeling op uit 1595 tussen de broers Floris, Bernard en Werner van Merode. We hebben op een zeer warme zomeravond begin augustus pas vier regels kunnen transcriberen. Dus met deze akte zijn we nog wel even bezig.

Met al dat transcriptiewerk leveren we begrijpbare en doorzoekbare documenten, die beschikbaar zijn voor iedereen die geïnteresseerd is. We maken dus de bronnen die zich bevinden in vooral de archieven van het RHCe te Eindhoven en BHIC en Stadsarchief van en te ’s-Hertogenbosch leesbaar voor alle medeleden van de heemkundeclub Asten-Someren en overige geïnteresseerden. Op basis van deze transcripties is begrijpvolle geschiedenis binnen handbereik en kunnen (amateur)historici correcte geschiedenis schrijven.

Er is de afgelopen vijftig jaar veel werk verzet, maar er moet de komende tijd nog meer werk verzet. Daarom zien we graag nieuwe leden die onze werkgroep versterken. Ook bestaat behoefte aan medewerkers die onze producten (transcripties) verzameld en via het internet nog beter toegankelijk maakt.

Peter Slegers. Namens Werkgroep Oudschrift

Jac-Martien-Hans-Karel en Peter