Het trekpaard leeft

• Spreker: Ton van der Weerden
• Datum: donderdag 18 januari 2024
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

De lezing

Ton van der Weerden vertelt het verhaal van het trekpaard in brede zin; van historie tot kleur en van veulens tot paardenmensen. Tot Pasen komen zijn schilderijen, foto’s en kennis over de trekpaarden samen in de expositie ‘Het Trekpaard Leeft’ in Museum ’t Oude Slot in Veldhoven.

De schilder, de spreker

Ton van der Weerden (1957) uit Someren (Noord-Brabant) is opgeleid als tekendocent in het middelbaar onderwijs en maakt vooral vrij werk in verschillende technieken. Grote doeken schildert hij met acrylverf. Ton van der Weerden heeft een passie voor trekpaarden. Hij kan er veel en enthousiast over vertellen, spant ze in en werkt ermee op het land als de gelegenheid zich voordoet. Vooral de schoonheid, de kracht en het imposante van dit steeds zeldzamer wordende ras boeit hem enorm. 
Ze zijn voor hem een onuitputtelijke inspiratiebron om te schilderen. Zijn mooiste foto’s, schilderijen en al zijn kennis bundelde Ton van der Weerden, samen met die van Will van Hoof en Jos Peerlings, in een lijvig boekwerk ‘Het Trekpaard’ (2007).

Filmavond Asten

• Spreker: Geert van Horssen
• Datum: dinsdag 27 februari 2024
• Locatie: Oranjerie Museum Klok & Peel
• Adres: Ostaderstraat 23, Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

Op deze avond laten we een selectie zien uit deze onderwerpen:

• Leo van Bussel vertelt zijn levensverhaal
• Nard Hoefnagels laat zijn verzameling zien
• Wat oude zwart-witfilms
• Sloop kapsalon Driessen in de Burgemeester Wijnenstraat
• Flora-Zuid

De Silbertanne-moorden en collaboratie

• Spreker: David Barnouw
• Datum: dinsdag 19 maart 2024
• Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
• Adres: Ostaderstraat 23, Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

Spreker David Barnouw

David Barnouw kwam ter wereld in Retranchement, Zeeland. Hij studeerde politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Na werkzaam geweest te zijn op het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) en aan de Leidse Universiteit, was hij tussen 1979 en 2014 verbonden aan het Nederlandse Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD). Hij is actief als schrijver en spreker en één van de samenstellers van de wetenschappelijke uitgave van de dagboeken van Anne Frank, over wie hij veel heeft gepubliceerd. Hij was visiting professor aan de University of Vermont in Burlington. Zijn onderzoeksinteresse gaat uit naar de algemene geschiedenis van de bezetting, collaboratievraagstukken, de nazi-jeugdbeweging, propaganda, de representatie van oorlog in films en Anne Frank.

De Silbertanne-moorden

De Silbertanne-moorden (ook wel Silbertanne Aktion genoemd) werden in Nederland door Nederlandse SS'ers gepleegd tussen september 1943 en september 1944. Deze zijn in Asten en Someren bekend door de moorden op de 2 burgemeesters van Asten en Someren op 4 augustus 1944. Dat waren Willem Wijnen, burgemeester van Asten en Piet Smulders, burgemeester van Someren. Frans Eijsbouts, een Somerense ondernemer en vriend van Smulders, werd door een kogel in zijn arm geraakt en liet zich in een lage leegstaande sloot vallen. Door te doen alsof hij dood was, wist hij te overleven. De lijst van slachtoffers is lang, verdeeld over 28 aanslagen zijn er 44 dodelijke slachtoffers gevallen, terwijl 12 slachtoffers een aanslag wisten te overleven. David Barnouw gaat ons vertellen waarom die moorden werden gepleegd, wie de verantwoordelijken waren en welke impact deze hebben gehad. Hoe komt men aan deze naam, enz.

Collaboratie

Collaboratie is nogal een breed onderwerp. Volgens Wiki zijn het Nederlanders, die tijdens de WO-2 vrijwillig met de Duitsers meewerkten. Collaborateurs steunden en helpen de nazi’s en werden daarom in de volksmond 'landverraders' genoemd. Waren het de slagers, die vlees verkocht hebben aan de Duitsers? Waren het de jonge meisjes, die verliefd werden op Duitse soldaten? Waren het de kopstukken zoals Meinoud Marinus Rost van Tonningen en Anton Mussert of de 25.000 Nederlanders die tijdens de oorlog vrijwillig in de Waffen-SS hebben meegevochten met de Duitsers? Voor velen zullen deze vragen deze avond duidelijk worden.

De twee onderwerpen van deze avond hebben iets met elkaar te maken. De moorden golden als represaillemaatregel voor aanslagen door het verzet op vooral Nederlandse collaborateurs en hadden als zodanig de steun van de Duitsers. Het wordt een interessante avond, zeker voor diegene die de achtergronden van de Silbertanne-moorden op de twee burgemeesters van Asten en Someren willen weten.

Contactavond en ...

• Spreker: bestuur
• Datum: vrijdag 05 april 2024
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 21:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: gratis

Een van de hoogtepunten in het jaarprogramma is traditioneel de drukbezochte contactavond. Dat zal dit jaar niet anders zijn. We zorgen voor hapjes en drankjes en er is volop gelegenheid tot buurten. Ach, halverwege de avond gaan we nog een nostalgisch spelletje spelen. Er wordt nog nagedacht over hoe dat zal gaan.

Jaarvergadering en presentatie bidprentjes

• Spreker: bestuur, na de pauze Theo Knoops
• Datum: woensdag 24 april 2024
• Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
• Adres: Ostaderstraat 23, Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: gratis

Jaarvergadering

Voor de pauze vindt de reguliere ledenvergadering plaats met onder andere een uitvoerige terugblik op 2023, een overzicht van de lopende zaken en het financieel jaarverslag met het overzicht van inkomsten en uitgaven over 2023. De notulen van de vorige vergadering en de agenda van deze vergadering krijgt u op tijd toegestuurd.

Bidprentjes

Na de pauze zal Theo Knoops een en ander vertellen over onze collectie bidprentjes. Dit verhaal zal ook een eerbetoon zijn aan Hen van Seccelen die ons in 2023 is ontvallen.

Kleine excursie: Nederlands Steendrukmuseum Valkenswaard

• Datum: zaterdag 25 mei 2024
• Locatie: Parkeerplaats Diepsteeckel (vertrekpunt)
• Adres: Witvrouwenbergweg 18, Someren
• Aanvang: 09:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: u ontvangt hierover nog bericht

Van steen tot chip

Alois Senefelder vindt in 1798 de steendruk, ook wel lithografie, uit. Hij brengt daarmee de wereld de ultieme techniek om snel, massaal en voordelig afbeeldingen te maken. Vanaf 1837 kan dit ook in kleur. Dit eeuwenoude ambacht is nog steeds springlevend: de hedendaagse offsetdruk en zelfs de microchip waren er zonder de uitvinding van Senefelder niet gekomen.

Het Nederlands Steendrukmuseum in Valkenswaard toont niet alleen alle soorten lithografisch drukwerk, maar ook de techniek die dit mogelijk maakt. Je bent van harte welkom om in het museum en het atelier alle historische, artistieke en technische aspecten van de lithografie te komen ontdekken.

Foto Ton de Hond

Lezing over Sittard

• Spreker: René Haustermans
• Datum: woensdag 05 juni 2024
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

De stad

Sittard, 'Een kleine stad', zong Toon Hermans. Een stad waar heel Europa over de vloer is geweest en sporen heeft nagelaten. Dat is te merken aan de taal, de cultuur en levensstijl van Sittard. Als vestingstad aan de grens van het Heilige Roomse rijk en als middeleeuwse handelsstad. Als Nederlands grootste bedevaartplaats met de eerste kerk die verheven werd tot basiliek. Een stad vol eeuwenoude tradities, vele kerken en kloosters en een oude binnenstad die nog grotendeels is omgeven door een stadswal. Kortom; een stad vol historie én vol verhalen.

De spreker

De veelzijdige René Haustermans, geboren in Sittard in 1977, zingt, vertelt en schrijft. Onlangs heeft hij voor ons nog de lezing over Carnaval verzorgd. Alles wat René doet, zit op het snijvlak van cultuur(historie), kunst en levensbeschouwing. Deze unieke combinatie van disciplines maakt René, René. Daarom aan hem de vraag om ons iets te vertellen over zijn stad Sittard, de stad die we op zaterdag 22 juni gaan bezoeken.

Grote excursie: Sittard en Venlo

• Spreker: Jacques van Ooijen en Tom Waals
• Datum: zaterdag 22 juni 2024
• Locatie: Restaurant De Platte Vonder (vertrekpunt)
• Adres: Nieuwendijk 10, Someren-Eind
• Aanvang: 09:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: u ontvangt hierover nog bericht

Sittard

Maastricht is wel de meest bekende historische stad van Limburg. Minder bekend maar zeker niet minder interessant, is Sittard. Naast een heel interessante geschiedenis heeft de stad ook een historische centrumgebied dat zeker de moeite waard om te bezoeken. Het provinciale Limburgse museum bevindt zich echter niet in Sittard maar in Venlo. Dat is de reden dat we er deze keer zowel de stad Sittard als het Limburgs Museum in Venlo bezoeken.

Sittard is een van de oudste plaatsen van Nederland en na Maastricht de oudste stad van Limburg. En het heeft een rijk verleden. De stad is vermoedelijk ontstaan in de Karolingische tijd (tussen 700 en 1000 na Chr.) en groeide later uit als markt- en handelscentrum aan een handelsweg die tussen de Maas bij Urmond naar Gulik (Jülich Dld) voerde. In de loop der eeuwen hoorde Sittard beurtelings bij het hertogdom Gulik, de Eerste Franse Republiek, het Eerste Franse Keizerrijk, het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, België en de Duitse Bond. Pas in 1867 kwam de stad definitief bij Nederland. Bij Sittard is Nederland slechts 10 km breed waardoor de gemeente zowel aan Duitsland als aan België grenst. Hoewel veel historische gebouwen zijn in de loop ter tijd verdwenen zijn, heeft het nog steeds een heel mooi centrumgebied wat tevens de status van een is “Beschermd stadsgezicht” heeft.

Limburgs Museum te Venlo

Dit museum vlak bij het station van Venlo heeft een uitgebreide archeologische collectie waarvan de oudste stukken stammen uit de Steentijd (11.000 - 3000 vChr). De volkskundige collectie bestaat o.a. uit Carnaval gerelateerde voorwerpen, devotionalia, landbouwwerktuigen, keukengerei en textiel (o.a. kleding). Tijdens ons bezoek is de expositie “FEEST” te bewonderen.

Ondergronds in de Tweede Wereldoorlog

• Spreker: Piet Snijders
• Datum: dinsdag 24 september 2024
• Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
• Adres: Ostaderstraat 23, Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

Ondergronds en illegaliteit

De illegaliteit in de Tweede Wereldoorlog is een onderwerp waarover we nooit raken uitgesproken. Zeker niet in Peelland, waar het verzet al kort na de oorlog letterlijk en figuurlijk werd geromantiseerd in boeken van Antoon Coolen (‘De Ontmoeting’) en Toon Kortooms (‘De Zwarte Plak’). De mare dat daar ‘lang niet alles’ in stond, maakte de illegaliteit extra geheimzinnig. Wat was precies dat verzet? Wie hoorde erbij, wie niet? En waarom ging de een wel en de ander niet ‘ondergronds’. De inleider - hoewel na-oorlogs - heeft zich sinds zijn kindertijd dit soort vragen gesteld.In zijn inleiding zal hij proberen antwoorden te formuleren. Als toetje brengt hij een verlate primeur mee: een verrassend filmportret van (intussen wijlen) Maria van Staveren, de jongste zus van verzetsheld Cor van Staveren van de Eikenhof uit Veulen/Venray, in 2019 gemaakt door de Filmwerkgroep van Heemkundekring De Vonder Asten-Someren. Onder meer door de corona lockdown is de film nog niet eerder in Asten-Someren vertoond.

Over de inleider

Piet Snijders (Heusden 1952) is de jongste van negen uit een boerengezin in de Veluwepeel in Asten-Heusden. Zijn ouders hebben de oorlog met hun vijf oudste kinderen intensief meegemaakt. In zijn jonge jaren consumeerde Piet gretig hun oorlogsverhalen. In zijn werkzame leven was hij meer dan veertig jaar journalist bij het Eindhovens Dagblad en ging hij oorlogsverhalen bepaald niet uit de weg. Na zijn pensionering werd Piet ‘storyteller’ bij Museum Klok & Peel in Asten. Het regionaal project ‘Death Valley De Peel’ bij de viering ‘75 jaar vrijheid’ kwam uit zijn koker. Snijders schreef diverse boeken, waaronder de oorlogsboeken ‘Death Valley De Peel’ en ‘Doublecrash’.

Totstandkoming van het kadaster

• Spreker: Dré van de Nieuwenhof
• Datum: donderdag 24 oktober 2024
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

Vergadering begroting en presentatie over genealogie

• Spreker: Bestuur, na de pauze Elly van Loon
• Datum: dinsdag 12 november 2024
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: gratis

De nieuwe werkgroep Genealogie

De werkgroep Genealogie is in het voorjaar van 2023 gestart met haar activiteiten. Er gaat een bijzonder verhaal aan vooraf.
 In het Archeologiehuis is namelijk tijdelijk een kamer ingericht met ruim 250 dossiermappen, foto’s en andere zaken die Jan van de Vijver heeft bijeengebracht. Jan heeft vanaf de jaren 1980 gegevens verzameld over families in Zuidoost Brabant, met name die uit Someren, Someren-Eind, Lierop en Nederweert. Namen, foto’s, kaarten en bidprentjes van vrienden en bekenden vormen het begin. Daarna was er geen houden meer aan. Zijn zoekacties gaan terug naar de tijd dat er nog geen Burgerlijke Stand was, soms terug naar de jaren 1600.

In de dossiermappen treffen we data aan van dopen, huwelijken en overlijdens. We kunnen die tegenwoordig ook digitaal vinden. Veertig jaar geleden was dat anders. Toen waren de gegevens voornamelijk in de plaatselijke of regionale archieven te vinden. Vandaaruit schreef Jan in duidelijke handschrift vele vellen vol en ordende die vervolgens op familienaam. Maar… 
Het gebruik van de kamer in het Archeologiehuis is – zoals gezegd – een tijdelijke verblijfplaats voor de mappen.

Carel van der Zanden en Elly van Loon - van de Moosdijk zijn, samen met Theo Knoops voor het digitale gedeelte, in de zomer van 2023 gestart met het digitaliseren van het ‘Archief Jan van de Vijver’. Dat wordt daarmee veilig gesteld. Er zijn zeker 75.000 scans gemaakt. Na deze klus wordt de kamer in het Archeologiehuis ‘schoon’ opgeleverd. Alleen de officiële documenten zullen worden bewaard. Tot zover de start van de werkgroep. 

Het is natuurlijk de bedoeling dat de gescande gegevens openbaar worden. En dat leden van De Vonder deze kunnen gebruiken. De werkgroep Genealogie is intussen dan ook uitgebreid. Het afgelopen jaar heeft Karel Spee van de Nederlandse Genealogische Vereniging Kempen en Peel (NGV K&P) een lezing gegeven en uitgelegd hoe je het beste een stamboom kunt beginnen.

Op 14 november 2024 zal Elly van Loon-van de Moosdijk de behaalde resultaten laten zien van het afgelopen jaar. Aan de hand van een bijzondere familie zal ze eveneens laten zien hoe het digitale archief van Jan van de Vijver te gebruiken is.

Culinair Erfgoed, de geschiedenis van onze eet- en drinkgewoonten

• Spreker: Ineke Strouken
• Datum: woensdag 11 december 2024
• Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
• Adres: Ostaderstraat 23, Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

Onze eet- en drinkgewoonten

Hoe komt het dat de gemiddelde Nederlander meer dan vier stamppotten kent en waarom wordt er in de winter erwtensoep gegeten? Waarom houden Nederlanders van zoute haring en zoute drop, terwijl men in het buitenland daarvan gruwelt? Waarom gaan er op verschillende plaatsen in Brabant op 6 januari driekoningenzangertjes langs de deur? Het heeft allemaal te maken met onze culinaire geschiedenis.

Nu is het normaal dat je het hele jaar genoeg te eten hebt en dat je zelfs in de winter verse groenten kunt kopen. Toch is het nog maar ruim honderdtwintig jaar geleden dat met de uitvinding van het wecken een eind kwam aan de honger. Voor die tijd waren de mensen de hele zomer in de weer om voldoende voedsel in de winter te hebben. En ook nog voedsel dat lang goed bleef. Het vullen van de kelder was een intensieve taak die op Sint Maarten (11 november) klaar moest zijn. Drogen, roken, pekelen, inkuilen, onder vet of op zuur zetten, konfijten waren conserveringsmethoden die elke vrouw kende.

Onze culinaire geschiedenis heeft alles te maken met wat er aan vlees/vis en groente voor handen was, op welke manier men het goed kon houden en welke methoden men had om het te bereiden. Op een open vuur kook je namelijk heel anders dan op het fornuis dat in de negentiende eeuw zijn intrede deed. Veel van het voedsel dat wij gewoon zijn te eten, heeft een historisch verhaal: onze boterham met kaas, de beschuit met muisjes, friet met mayonaise, een Brabants worstenbroodje, een kopje koffie met een koekje. Al die verhalen ga ik u vertellen in mijn lezing over culinair erfgoed.

De spreekster

Ineke Strouken was 32 jaar directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur, later Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Van 1998 tot en met 2011 was ze hoofdredacteur van het tijdschrift Traditie. Via boeken, artikelen en radio-uitzendingen vertelt ze over de (historische) achtergronden van onze tradities.