Lezingen-en-excursies

Klik op een titel om er meer over te lezen...

14-02-2023: Filmavond

Filmavond

Spreker: Geert van Horssen en Theo Knoops
Datum: dinsdag 14 februari 2023
Locatie: Zaal Hotel Centraal
Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
Aanvang: 20:00 uur
Toegang: iedereen is welkom
Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

In coronatijd is Louis van den Bosch stilletjes van ons heengegaan. Toen het weer kon is hij in Someren alsnog geëerd. Wij doen dat vanavond nog een keer met wat filmfragmenten. Verder komen er filmpjes van alle kerkdorpen van de gemeente Someren. We gunnen u ook een kijkje in onze keuken door te laten zien hoe er uit een oude filmrol een digitale kopie ontstaat om op avonden als deze te vertonen.

14-03-2023: De Teutenhandel

De Teutenhandel

Spreker: Luc Van de Sijpe
Datum: dinsdag 14 maart 2023
Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
Adres: Ostaderstraat 23, Asten
Aanvang: 20:00 uur
Toegang: iedereen is welkom
Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

Het is van alle tijden: wanneer mensen hun dagelijks brood niet meer kunnen verdienen in de eigen streek, dan gaan ze dat brood elders zoeken. Van 1550 tot 1648 hadden de kleine Kempense boeren af te rekenen met een bijna honderdjarige economische crisis. Er waren boeren die rondreizende kooplui werden, die maandenlang van huis om hun waar aan de man te brengen. Ze werden 'teuten' genoemd.

Teuten waren rondreizende handelaren en ambachtslui, meestal afkomstig uit de Kempen. De arme zandgronden noopten hen om een inkomen te zoeken. Vanuit hun thuisbasis vertrokken zij in de lente met hun koopwaar op de rug naar Luxemburg, Frankrijk, Nederland en Duitsland. Sommigen gingen zelfs helemaal naar Denemarken. Ze waren gemiddeld negen maanden per jaar van huis. De teuten waren georganiseerd in compagnieën. Ze verkochten koperwaren, aardewerk en textiel. Het woord 'teut' komt waarschijnlijk van Teutoons (Germaans of Duits).

De teutenhandel ontstond aan het einde van de zestiende eeuwen duurde tot het begin van de twintigste eeuw, toen er door een nieuwe wetgeving een abrupt einde kwam aan de teutenhandel. De teuten organiseerden zich in kleine gezelschappen, met kenmerken van een gilde. Eén of twee teuten, meestal van hetzelfde dorp en vaak van aanverwante families, bundelden hun krachten om samen vanuit een bepaalde plaats hun beroep uit te oefenen. De voorwaarden werden onderhands of notarieel vastgelegd en de regels bepaalden ook de inbreng in de zaak, de verdeling van de winsten en de opname van nieuwe leden. Ieder teutengezelschap had zijn eigen gebied. Onderlinge concurrentie kwam amper voor.

Er waren diverse soorten teuten.
• De ketellappers of koperteuten: zij vormden ongeveer de helft van de Teuten. Ze herstelden niet alleen beschadigde potten en pannen, maar verkochten ook nieuwe koperwaar zoals potten, pannen, sopketels (zie de afbeelding), keukengerei, sloten en soms zelfs vuurwapens.
• De pakdragers of tafteuten: zij handelden in mutsen, zakdoeken, kousen, beddengoed, kant, zijde en ander textiel. De Brenninkmeyers, stichters van C & A zijn hiervan het bekendste voorbeeld.
• De snijders of dierenlubbers: zij specialiseerden zich in het castreren van paarden, varkens, stieren en schapen. Soms dreven zij ook handel in deze dieren, zodat zij het beroep van veekoopman koppelden aan dat van veearts.

De teuten waren vaak rijker dan hun dorpsgenoten, hetgeen ook uit hun soms fraaie huizen bleek. Ze deden met hun geld ook wel goede werken. Een aantal moderne ondernemingen is mede voortgekomen uit teutenkapitaal (C&A, Unilever).

Onze spreker, Luk Van de Sijpe (1957), behaalde zijn master in de Geschiedenis in 1981 aan de Katholieke Universiteit van Leuven. Hij is voorzitter van de Federatie van Geschied- en Oudheidkundige Kringen van Limburg en voorzitter van de Geschied- en Heemkundige kring 'De Goede Stede Hamont'.

24-03-2023: Contactavond en quiz oude voorwerpen

Contactavond en quiz oude voorwerpen

Spreker: Cees Verhagen en Theo Knoops
Datum: vrijdag 24 maart 2023
Locatie: Zaal Hotel Centraal
Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
Aanvang: 20:00 uur
Toegang: gratis voor leden en huisgenoten, na aanmelden
Kosten: gratis

Een van de hoogtepunten in het jaarprogramma is de drukbezochte contactavond. De laatste jaren is het niet doorgegaan, maar nu kan het weer. We zorgen voor hapjes en drankjes en er is volop gelegenheid tot buurten. Ach, halverwege de avond gaan we nog een nostalgisch spelletje spelen. Meld je aan en zorg dat je erbij bent!

19-04-2023: Jaarvergadering

Jaarvergadering

Spreker: Gerard van de Moosdijk
Datum: woensdag 19 april 2023
Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
Adres: Ostaderstraat 23, Asten
Aanvang: 20:00 uur
Toegang: alleen leden
Kosten: gratis

Voor de pauze vindt de reguliere ledenvergadering plaats met onder andere een uitvoerige terugblik op 2022, een overzicht van de lopende zaken en het financieel jaarverslag met het overzicht van inkomsten en uitgaven over 2022. De notulen van de vorige vergadering en de agenda van deze vergadering krijgt u op tijd toegestuurd.

bestuur — Joop Martens - Ryan van Laarhoven - Sjef Toemen - Jan van der Heijden - Sandu Niessen - Gerard van de Moosdijk

19-04-2023: Presentatie werkgroep foto

Presentatie werkgroep foto

Spreker: Johan Smits
Datum: woensdag 19 april 2023
Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
Adres: Ostaderstraat 23, Asten
Aanvang: 21:00 uur
Toegang: alleen leden
Kosten: gratis

Na de pauze zal Johan Smits een en ander vertellen over werkgroep foto. Deze werkgroep is veruit de grootste van de heemkundekring met wekelijkse bijeenkomsten in de bibliotheek, naast het heemhuis. De leden houden zich bezig met het digitaliseren van oud fotomateriaal en het beschrijven van wat en wie erop staan. Hiervoor worden beeldherkennings-bijeenkomsten georganiseerd in zowel Asten als in Someren. In de loop van de tijd heeft men honderdduizenden foto's verzameld.

De mensen uit Someren hebben vast wel gemerkt dat er bij de Jumbo een fotoboek met oude dorpsfoto's is verschenen en ook zoiets in Asten bij de Plus en in Heusden bij de Spar. Dit waren samenwerkingsverbanden van de supermarkten met ons. De fotowerkgroep heeft het fotomateriaal aangeleverd.

In 2019 zijn er foto's geleverd voor de dorpsquiz in Someren en bij het gouden paren concert.

13-05-2023: Excursie naar Edah Museum Helmond

Excursie naar Edah Museum Helmond

Spreker: Peter van de Vorst
Datum: zaterdag 13 mei 2023
Locatie: Parkeerplaats Diepsteeckel (vertrekpunt)
Adres: Witvrouwenbergweg 18, Someren
Aanvang: 09:15 uur
Toegang: alleen leden
Kosten: € 7,50 per persoon

‘Vruuger’ deden Helmonders hun dagelijkse boodschappen bij grootgrutters als EDAH en talloze kleine winkeltjes en speciaalzaken. Dat was sinds het begin van de vorige eeuw overal in Nederland niet anders. Aan de hand van de historie van het oer-Helmondse kruideniersbedrijf EDAH ga je in het museum terug naar het boodschappen doen in de vorige eeuw. Terug in de historie van supermarkten, bakkers, slagers en groenteboeren en tal van andere levensmiddelenwinkeltjes die stad en platteland voorzagen van hun dagelijkse eten, drinken en onderhoudsmiddelen. Het museum leidt u niet alleen rond door de winkeltjes van toen maar laat u ook de operatie achter de schermen zien en de ontwikkeling van ooit een van ’s-lands grootste kruideniersbedrijven uit de vorige eeuw: ‘den EDAH’ uit Helmond!

24-05-2023: Lezing over Mechelen

Lezing over Mechelen

Spreker: Chris de Mey
Datum: woensdag 24 mei 2023
Locatie: Zaal Hotel Centraal
Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
Aanvang: 20:00 uur
Toegang: iedereen is welkom
Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

Chris De Mey (1961), volgde een opleiding directiesecretariaat – moderne talen.

De talen en een voorliefde voor talen, geschiedenis en contact met mensen, hebben ervoor gezorgd dat ik me ingeschreven heb voor een opleiding Stadsgids Mechelen. Naast mijn voltijdse baan bij NMBS, de Belgische Spoorwegen, laat ik de bezoeker aan Mechelen ook Mechelen beleven. De bezoeker moet een goed gevoel hebben en een tof beeld van Mechelen hebben als hij / zij onze stad verlaat. Naast mijn baan en het gidsen ben ik ook nog reisleider met een voorliefde voor hedendaagse architectuur.

17-06-2023: Excursie naar Mechelen

Excursie naar Mechelen

Spreker: Tom Waals en Jacques van Ooijen
Datum: zaterdag 17 juni 2023
Locatie: Restaurant De Platte Vonder (vertrekpunt)
Adres: Nieuwendijk 10, Someren-Eind
Aanvang: 09:00 uur
Toegang: alleen leden
Kosten: u ontvangt hierover nog bericht

Mechelen is een centrumstad en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De stad ligt in het zuiden van die provincie, centraal tussen de steden Antwerpen en Brussel, aan de rivier de Dijle. Mechelen wordt ook wel de kerkenstad van Vlaanderen genoemd, je kan er maar liefst 8 prachtige kerken tellen. Een van die kerken, de Sint-Romboutskathedraal herbergt twee carillons, waarvan een van Eijsbouts. Verder vind je er nog veel meer historische panden en indrukwekkende musea. Naast een stadswandeling en museum bezoek is er ruim tijd om van de geneugten van het centrum te genieten. De precieze dagindeling zal later in het voorjaar bekend worden gemaakt.

21-09-2023: Zin in Carnaval!

Zin in Carnaval!

Spreker: René Haustermans
Datum: donderdag 21 september 2023
Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
Adres: Ostaderstraat 23, Asten
Aanvang: 20:00 uur
Toegang: iedereen is welkom
Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

Naar de overkant van… een kolkende zee!

Dat was altijd mijn beeld van carnaval. Een kolkende zee, om na 3 dagen ergens te stranden. Te stranden daar waar de nieuwe lente al begonnen was.

Deden oude culturen dit niet ook al zo? Het oude Babylon, de Grieken, de oude Egyptenaren, Romeinen, Kelten en talloze andere volken door alle millennia gebruikten hetzelfde beeld: over het water met een boot naar een nieuwe tijd, de toekomst als hiernamaals óf een nieuwe fase op aarde. Het water wat het dode symboliseert. Het schip dat je naar het ‘nieuwe’ leidt. Symbolen die naar mijn mening nog altijd zichtbaar zijn in onze carnaval. Als je de feestende massa van een afstand zou bekijken, zou je over die kolkende menigte enkele bootjes zien varen in de vorm van de carnavalsmutsen of –schuitjes van de prins en zijn gevolg. Naast deze narrenmutsen zien we naast de blauwe schuit deze schepen ook terug in de praalwagens bij optochten.

Symboliek uit vervlogen tijden, nog altijd actueel. Al onze tradities zijn daar mee doorspekt. We hebben ze ook nodig. Juist om datgene waar we geen woorden voor hebben, waar we geen concreet beeld bij hebben, te kunnen vatten. Hebben wij dat als tegenwoordige mens nog nodig? Is het nodig dat wij (bij welk feest dan ook) tradities in ere houden? Ik wil het niemand verplichten, maar sommige tradities of enig besef waarom je iets viert, kan volgens mij de beleving veel intenser maken.

Juist dat maakt het feest dat vanuit het verleden naar ons toekomt en weer een drempel vormt naar iets nieuws, een nieuwe lente. Is carnaval in Limburg niet zo’n schakelmoment? Al maanden van te voren hoor ik (wanneer ik iets wil afspreken): “Nao de vastelaovend!”. Tradities zullen veranderen, zullen zich altijd aanpassen aan de tijd en omgeving, maar als het besef van de kern er niet meer is, alleen nog de uiterlijke kenmerken als traditie gelden, dan spreken we van een evenement...

Column René Haustermans voor L1: Een zee van symboliek

Zin in Carnaval!

René Haustermans (Sittard,1977) zoekt naar de zin van carnaval. Terwijl hij als ras-carnavalist alles vierde, merkte hij jaren geleden dat carnaval hem ging tegenstaan. Toch was er dat gevoel om het te blijven vieren. Maar hoe? Een zoektocht door de historie en vooral de betekenisgeving achter tradities zorgden ervoor dat hij carnaval bleef vieren, ja zelfs nodig heeft. Tijdens deze lezing volgen we de historische gegevens die bekend zijn over carnaval, maar zoeken tegelijkertijd naar een betekenisvolle beleving. Wat betekenen de kleine rituelen? Waarvoor doen we wat we doen? Wat hebben we aan carnaval? Is het dan toch méér dan zomaar een leuk traditioneel feest? René vindt van wel en neemt u op luchtige wijze mee langs zijn eigen zoektocht naar ‘Zin in Carnaval.

25-10-2023: De Kop van Jut, traditionele kermisattracties

De Kop van Jut, traditionele kermisattracties

Spreker: Rinie Weijts
Datum: woensdag 25 oktober 2023
Locatie: Zaal Hotel Centraal
Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
Aanvang: 20:00 uur
Toegang: iedereen is welkom
Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

Rinie Weijts zal aan de hand van veel kleurige foto’s en authentieke afbeeldingen een interessante presentatie geven over traditionele kermisattracties en speciaal ‘De kop van Jut’. Dit is een van de attracties die al vele jaren op de kermisterreinen in onze regio en elders in het land verschijnt. In de presentatie wordt uitvoerig ingegaan op de kermis en het ontstaan en gebruik van het apparaat: Kop van Jut. Je hoort en ziet de verrassende geschiedenis van een van Nederlands oudste kermisattracties, waarin met slagkracht moet worden gepoogd een bel te luiden. De kop van Jut zijn wordt ook gebruikt als zegswijze om aan te duiden dat iemand het slachtoffer of zondebok is.

Veel minder bekend is dat zowel de uitdrukking als de kermisattractie hun naam danken aan een persoon die echt geleefd heeft, namelijk de moordenaar Hendrik Jut. Die na een sensationeel proces tot “slechts” levenslang werd veroordeeld, omdat de doodstraf net was afgeschaft. In 1876 haakte een kermisuitbater in op de gebeurtenis door zijn attractie "kop-van-jut" te noemen. Tegenwoordig wordt ook vaak wel een elektronische variant gebruikt.

16-11-2023: Vergadering begroting

Vergadering begroting

Spreker: Gerard van de Moosdijk
Datum: donderdag 16 november 2023
Locatie: Zaal Hotel Centraal
Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
Aanvang: 20:00 uur
Toegang: alleen leden
Kosten: gratis

Voor de pauze zal het gaan over de begroting voor het jaar 2023. Aan alle werkgroepen is gevraagd een indicatie te geven van de hoogte van het geldbedrag dat de werkgroep het komende jaar voor haar plannen zal uitgeven. Het bestuur vertelt over de pannenn en geeft uitleg over de werking van het begrotingssysteem.

16-11-2023: Website Historische Geografie Brabant (HGB)

Website Historische Geografie Brabant (HGB)

Spreker: Rini vd Laar en Peter van den Boogaard
Datum: donderdag 16 november 2023
Locatie: Zaal Hotel Centraal
Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
Aanvang: 21:00 uur
Toegang: alleen leden
Kosten: gratis

Na de pauze zullen onze gasten uit Mierlo, Rini van de Laar en Peter van den Boogaard, van alles vertellen over de website Historische Geografie Brabant.

Deze website laat de resultaten zien van een samenwerkingsverband van diverse heemkundekringen in Noord-Brabant en Limburg. Het uitgangspunt is steeds de kadasterkaart van 1832 van het werkgebied van de betreffende heemkundekring. Van deze kaart is door overtekenen een digitale versie gemaakt die online staat. Door inzoomen kun je percelen naar je toehalen en met een klik erop kun je zien wat voor soort object het was en wie er in 1832 de eigenaar van was.

Nu openen zich eindeloos veel mogelijkheden. Op de Mierlose kaart kun je heen en weer in de tijd gaan. Scroll je vanaf 1832 naar onze jaren dan zie je in de jaren 70 de explosieve woningbouw op de kaart verschijnen. Verder kun je via de Mierlose kaart de stamboomgegevens vinden van alle Mierlonaren van die tijd. Op de Astense kaart klik je vanaf de percelen naar de bewoningsgeschiedenis van dat perceel vanaf 1600 tot 1938.

Wat is nu de winst van samenwerken met andere heemkundekringen? Veel moeite is gedaan om naburige kaarten naadloos op elkaar te laten aansluiten waardoor er op den duur één grote kaart van de halve provincie onstaat. In Noord Limburg zijn de kaarten zelfs volledig in elkaar geschoven.

Kom luisteren en verbaas je!

12-12-2023: Fabels en feiten over de geneeskracht van planten

Fabels en feiten over de geneeskracht van planten

Spreker: Hans van den Broek
Datum: dinsdag 12 december 2023
Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
Adres: Ostaderstraat 23, Asten
Aanvang: 20:00 uur
Toegang: iedereen is welkom
Kosten: € 5 per persoon, voor leden van De Vonder gratis

Hans van den Broek vertelt in zijn voordracht “Fabels en feiten over geneeskundig gebruik van planten”, zowel over de verzinsels als over de echte werking van veel gebruikte planten.

Wist je dat menig kindersnoepje ontleend is aan een medisch recept of dat veel alcoholhoudende drankjes oorspronkelijk een geneesmiddel waren? Of dat de zogenaamde heksenzalven echt wel effect hadden op je gedrag? En je snapt na deze lezing dan ook waarom heksen op een bezemsteel rondvlogen.

Veel ‘geneeskrachtige’ planten blijken een bittere smaak te hebben, daar is het nodige over te vertellen. Verder krijg je een idee over het effect dat men dacht dat plantengeuren uitoefenden. Het belang van kleuren in planten en hun toepassing bij ziektes komt ook in een ander licht te staan. En de manier waarop planten en hun producten gebruikt werden is ook behoorlijk veranderd. Wie loopt er nog met een bosje kruiden op zijn kin rond bij hoofdpijn? Een paracetamolletje is handiger en werkt beter. En als je kruiden in je keukentje gebruikt besef je dan dat je eigenlijk bezig bent met ‘het is seund om weg te gooien’?

Voor wie eens anders tegen ‘nuttige’ planten aan wil kijken een echte eye-opener. Hans zal je wetenswaardigheden vertellen die je niet kent en die tot veel gespreksstof zullen leiden.