Culturele betekenis van Vlisco-dessins in West-Afrika

• Spreker: Joop Martens
• Datum: dinsdag 18 maart 2025
• Locatie: 't Kwartier
• Adres: Kerkstraat 10, 5721 GV Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden, sponsors en vrienden van De Vonder gratis

Joop Martens heeft zijn werkzaam leven doorgebracht bij textielbedrijf Vlisco. Niet alleen in Helmond, maar ook 11,5 jaar bij de zusterbedrijven in Ivoorkust en Ghana. Na terugkeer in 2000 tot zijn pensionering hield hij zich bezig met productontwikkeling, marktonderzoek en producttrainingen voor zowel lokale medewerkers, handelaren als ook voor douanepersoneel. Dit laatste om echte Vlisco stoffen van namaak te kunnen onderscheiden. Dit betekende veel reizen naar Togo, Benin, Nigeria en de Democratische Republiek Congo, naast het al genoemde Ivoorkust en Ghana.

Door al die Afrikaanse ontmoetingen en de verhalen van Afrikaanse collega’s begreep hij meer en meer dat veel namen van dessins die gedragen worden, een vorm zijn van non-verbale communicatie, door met name vrouwen. Communicatie die o.a. te maken kan hebben met status of met relaties. Tijdens de lezing zal hij met behulp van stalen (doeken) en dia’s over een aantal van die namen met hun non-verbale betekenis uitleg geven, evenals een beetje de Afrikaanse sfeer laten proeven.

Kennismakings- en contactavond

• Datum: vrijdag 04 april 2025
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: gratis

Tot dit jaar organiseerde het bestuur van De Vonder elk jaar een contactavond, waarop leden onder het genot van een hapje en een drankje gezellig konden buurten. Ter lering ende vermaak werd er dan nog een quiz gehouden over een heemkundig onderwerp of werd er een nostalgisch spelletje gespeeld. De afgelopen jaren liep de belangstelling voor deze avond duidelijk terug. Daarom heeft het bestuur besloten die vanaf 2025 te combineren met de kennismakingsavond voor nieuwe leden, waarbij vertegenwoordigers van de diverse werkgroepen binnen de vereniging een korte uiteenzetting geven over hun activiteiten en trachten nieuwe (of reeds gesettelde) leden te interesseren voor deelname aan hun werkgroep. En de leuke elementen van de contactavond blijven uiteraard behouden.

Jaarvergadering en presentatie Sprekend Verleden

• Spreker: Bestuur en Marloes van Lierop
• Datum: woensdag 23 april 2025
• Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
• Adres: Ostaderstraat 23, Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: gratis

Jaarvergadering

De avond begint met de reguliere jaarvergadering, die duurt tot de pauze. Hierbij wordt onder andere teruggeblikt op 2024, het financiële jaarverslag en de plannen voor de nabije toekomst gepresenteerd. Agenda en de notulen van de jaarvergadering 2024 worden tijdig toegestuurd.

Sprekend Verleden

In het voorjaar van 2024 is op initiatief van het Bestuur van De Vonder de werkgroep Sprekend Verleden van start gegaan. Het doel van deze werkgroep is het vastleggen, archiveren en ontsluiten van persoonlijke verhalen uit Asten en Someren. Dit kunnen verhalen zijn die verband houden met historische, actuele of toekomstige ontwikkelingen. Naast thema-gerichte verhalen kunnen ook losse, interessante levensverhalen vastgelegd worden. De thema’s worden door de werkgroep bepaald. De verhalen worden door middel van 1-op-1 interviews opgenomen, op film of enkel met audio. Deze vorm van verslaglegging staat ook bekend als Oral History. De individuele ervaring rondom bepaalde thema’s of historische gebeurtenissen kan zo onderzocht worden. Er zijn door De Vonder al eerder een aantal interviews op film vastgelegd, namelijk door de Filmwerkgroep. Met de start van de nieuwe werkgroep Sprekend Verleden kunnen er meer interviews afgenomen worden en kan er meer thema-gericht gewerkt worden.

Over de spreker

Marloes (Loes) van Lierop is in 1955 als jongste van 7 kinderen geboren in Asten, als dochter van Jan van Lierop en Nelleke Boerkamps. Tot haar 22e woonde zij in Asten waar zij in haar vrije tijd actief was bij de babysit-centrale, in de kantine van NWC, bij het jongerenkoor, en als contributie-ophaler voor het Wit-Gele Kruis. Tijdens haar studie en promotie aan de Technische Universiteit Eindhoven is zij naar Eindhoven verhuisd. Daar is zij ook getrouwd en heeft ze 2 dochters gekregen. Tot aan haar pensioen heeft zij gewerkt aan diezelfde universiteit. Eind 2023 is zij met haar man weer in Asten komen wonen en lid geworden van HKK De Vonder. Door het Bestuur is zij gevraagd als coördinator van de nieuw op te richten werkgroep Sprekend Verleden.

Kapellekes en volksgeloof in Brabant

• Spreker: Paul Spapens
• Datum: woensdag 14 mei 2025
• Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
• Adres: Ostaderstraat 23, Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden, sponsors en vrienden van De Vonder gratis

De lezing gaat over het Brabantse volksgeloof. Niet alleen in het verleden, maar nadrukkelijk ook in het heden. Paul Spapens laat zien hoe de Brabanders zelf inkleuring gaven en geven aan het katholieke geloof en hoe dat mede vorm gaf aan hun identiteit. Het verhaal gaat zeker ook over kapelletjes, maar net zo goed over humor waarin heel vaak op een milde manier het geloof het mikpunt was. ‘Met het katholieke geloof kon je lachen en mócht je lachen’, stelt Paul Spapens. Hij is dagbladjournalist en publicist en gespecialiseerd in Brabantse volkscultuur. Volksgeloof is daar een inspirerend voorbeeld van.

De lezing gaat onder meer over dagkapellen die in plaats komen van gesloten kerken. Een typisch Brabants fenomeen noemt Paul Spapens dat. De lezing laat zien hoe het volksgeloof tegenwoordig overeind blijft in een Brabantse wereld die sterk is geseculariseerd. Terwijl de kerken sluiten, wordt volksgeloof steeds belangrijker. Brabanders geven daar een eigen invulling aan. Bijzonder en soms bizar zijn de voorbeelden van hoe Brabanders uitdrukking geven aan hun geloof met zelfs landingsplaatsen voor engelen. En zo passeert er nog veel meer de revue in deze verrassende lezing over een onderwerp waarin veel Brabanders zich zullen herkennen.

Kleine excursie: museum SIEMEI, Veghel

• Datum: zaterdag 24 mei 2025
• Locatie: Parkeerplaats Diepsteeckel (vertrekpunt)
• Adres: Witvrouwenbergweg 18, Someren
• Aanvang: 09:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: u ontvangt hierover nog bericht

Stichting Industrieel Erfgoed Meierij (SIEMEI)

De Stichting Industrieel Erfgoed Meierij (SIEMEI) is een museum in de plaats Veghel. Het museum werd in 2009 opgericht en is gevestigd op de het voormalige CHV-terrein aan de Noordkade in Veghel. Daar bruist het van de activiteiten. De oude veevoederfabriek biedt onderdak aan een breed scala van culturele instellingen, restaurants, winkels, een escaperoom en een bioscoop. Er is een Jumbo Foodmarkt XL en een proeffabriek. Inmiddels hebben ook theater de Blauwe kei en het likeur- en frisdrankenmuseum zich hier gevestigd. In het museum krijg je een rondleiding met een deskundige gids.

Lezing over Xanten

• Spreker: Paul Telders
• Datum: woensdag 18 juni 2025
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden, sponsors en vrienden van De Vonder gratis

Paul Telders neemt zijn gehoor mee op een tijdreis in de Romeinse tijd en de vroege middeleeuwen.

Castra Vetera, Colonia Ulpia Trajana, Ad Sanctos en de St. Victor Dom en Stift zijn de plaatsen, waar van alles gebeurd is. In zijn verhaal schetst hij een beeld van die plaatsen en gebeurtenissen. o.a. de Bataafse opstand, de slag in het Teutoburger Woud en de dood van Victor en zijn gezellen. In het archeologisch Park is een gedeelte van de stad Colonia Ulpia Trajana blootgelegd. Stratenplan en woningfunderingen zijn zichtbaar. Bovendien zijn er diverse reconstructies te zien. Een complete reconstructie van een herberg met badhuis, een stadspoort, de stadsmuur met de havenpoort is weer gedeeltelijk opgetrokken, het amphitheater en de haventempel zijn deels gereconstrueerd. Het museum is gebouwd op de fundamenten van het Romeinse thermengebouw in dezelfde afmetingen.

Ook besteedt de inleider aandacht aan de St. Viktor Dom met zijn kerkschatten en het gebied, de stift, rond de Dom. Paul Telders was leraar klassieke talen aan het Willibrordgymnasium in Deurne. In die hoedanigheid is hij meerdere keren met leerlingen op excursie naar Xanten geweest.

Grote excursie: Xanten, Duitsland

• Spreker: Jacques van Ooijen en Tom Waals
• Datum: zaterdag 21 juni 2025
• Locatie: De Ruchte
• Adres: Laan ten Roode 71, Someren
• Aanvang: 08:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: u ontvangt hierover nog bericht

Tussen de Nederlandse grens en het Ruhrgebied ligt het gebied Nederrijn met zijn vochtige graslanden, knotwilgen en glinsterende meren. Hiertussen bevindt zich de mooie stad Xanten met een indrukwekkende Dom en een idyllisch centrum met een bakstenen stadsmuur uit de 15e eeuw.

Net buiten het centrum bevindt zich het LVR-Archeologisch Park Xanten. De voormalige Romeinse stad Colonia Ulpia Traiana, welke sinds 2021 deel uitmaakt van het UNESCO-werelderfgoed Neder-Germaanse Limes.

Kerklatijn

• Spreker: Jack Swaanen
• Datum: dinsdag 23 september 2025
• Locatie: 't Kwartier
• Adres: Kerkstraat 10, 5721 GV Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden, sponsors en vrienden van De Vonder gratis

De lezing wordt gegeven door Jack Swaanen, emeritus-diaken van de Franciscusparochie Asten-Someren en interim-docent Latijn en Grieks in het voortgezet onderwijs. Jack deelt zijn kennis en ervaring met klassieke en kerkelijke talen om ons meer te vertellen over de betekenis en ontwikkeling van het Kerklatijn door de tijd heen.

In deze lezing vertelt Jack over de oorsprong van het Kerklatijn en hoe deze speciale vorm van Latijn ontstond en groeide vanaf de vroege christelijke tijd. Hij bespreekt de belangrijkste kenmerken van het Kerklatijn, zoals de woordkeuze en de aanpassingen in de zinsopbouw, die het geschikt maken voor gebruik in de kerk. Ook legt hij uit hoe andere talen, zoals Grieks en Hebreeuws, invloed hebben gehad op het Kerklatijn en hebben geholpen om het zijn unieke vorm te geven. Jack zal ook het “Pater Noster” (Onze Vader) als voorbeeld gebruiken om te laten zien hoe het Kerklatijn werkt. Dit gebed geeft een goed beeld van de structuur en betekenis van deze taal. Verder bespreekt hij de rol van het Kerklatijn in de muziek, waar het vaak voorkomt in kerkelijke gezangen en hymnen.

De winterfeesten van Sint Maarten

• Spreker: Ineke Strouken
• Datum: donderdag 23 oktober 2025
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom

In deze lezing vertelt Ineke Strouken waar de tradities en rituelen in de winter vandaan komen.

Tot ver in de negentiende eeuw werd het jaar verdeeld in twee delen: de slechte en de goede tijd. De moeilijke tijd begon op Sint Maarten, 11 november en liep tot en met Carnaval. Daarna begonnen de voorbereidingen voor de goede tijd, die begon met Pasen. In de slechte tijd was het belangrijk om zuinig te zijn met voedsel, licht en brandstof, zodat er genoeg was voor de hele winter. Wij kunnen ons dat niet voorstellen, omdat wij het hele jaar door vers voedsel in de supermarkt kunnen kopen en wij hebben het ook niet meer koud. De christelijke feestdagen hielpen met overleven. Op feestdagen, zoals Driekoningen, mochten mensen langs de deur gaan om te bedelen en twee vastenperioden zorgden ervoor dat niet alles meteen werd opgegeten. Daarom zijn er zoveel feestdagen in de winter.

Over al die feestdagen is een religieus verhaal te vertellen, maar ook een cultureel verhaal.

• Waarom eten wij speculaas met Sinterklaas en zetten wij met Kerstmis een boom met ballen in huis?
• Waarom steken wij op oudejaarsavond vuurwerk af en nemen we op nieuwjaarsdag een duik in het koude water?
• Waarom verkleden we ons met Carnaval en sluiten we af met haring?

Dit alles heeft een betekenis.

Ineke Strouken was 32 jaar directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur, later Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Van 1998 tot en met 2011 was ze hoofdredacteur van het tijdschrift Traditie. Via boeken, artikelen en radio-uitzendingen vertelt ze over de (historische) achtergronden van tradities. Ze is bestuurslid van Brabants Heem.

Vergadering begroting en presentatie over archeologie

• Spreker: Bestuur, na de pauze werkgroep archeologie
• Datum: dinsdag 18 november 2025
• Locatie: Zaal Hotel Centraal
• Adres: Wilhelminaplein 3, Someren
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: alleen leden
• Kosten: gratis

Archeologie

Zoals bekend is de archeologiewerkgroep vorig jaar weer opgestart en is er regelmatig overleg in het archeologiehuis aan de Molenstraat. Op de dinsdagmorgen zijn we ook weer open voor bezoekers. Degenen die ons gevonden hebben, verlaten verrast het archeologiehuis na een bezichtiging en rondleiding. Ze weten vaak helemaal niet dat Someren en Asten zo’n belangrijke archeologische plekken zijn. Misschien zijn ook niet al onze leden daarvan op de hoogte, vandaar deze presentatie van de werkgroep.

Asten en Deurne; Deurne en Asten

• Spreker: Sandu Niessen en Ludo Boeije
• Datum: woensdag 10 december 2025
• Locatie: Filmzaal Museum Klok & Peel
• Adres: Ostaderstraat 23, Asten
• Aanvang: 20:00 uur
• Toegang: iedereen is welkom
• Kosten: € 5 per persoon, voor leden, sponsors en vrienden van De Vonder gratis

Deurne en Asten liggen dicht bij elkaar en komen zodoende af en toe bij elkaar over de vloer. Wat zijn de historische relaties en de verschillen tussen Asten en Deurne in vroegere tijden? De lezing is gericht op de Peel, het bestuur en de grenzen. Ook naburige dorpen als Ommel, Vlierden en Liessel ontbreken zeer zeker niet. Zat de situatie van jurisdicties ook complexer in elkaar, zoals dat zich bijvoorbeeld voordoet bij de verdeling tussen Baarle-Nassau en Baarle-Hertog? Hielden de heren van Asten en Deurne contact met elkaar? De situatie van de Heren van Deurne die later uitstierven als heren van Asten zal in de lezing geduid worden, net als die van alle latere Protestantse Heren van Asten en Deurne.

Sandu Niessen komt uit Asten, is werkzaam als planoloog en is secretaris van de Heemkundekring De Vonder. Hij heeft eerder een lezing gegeven over de grenzen van Asten. Ludo Boeije ondersteunt hem.

Ludo Boeije (80) is lid van onze zusterorganisatie in Deurne en onderzoekt al meer dan 40 jaar de ontstaansgeschiedenis van vele dorpen in Peelland. Rond de grenzen in de Peel, dus ook tussen Asten, Vlierden en Deurne wist hij veel te verduidelijken. Hij was rond 2005 ook een van de trekkers van het project Historische Peellimieten 1716 op de grens tussen Brabant en Limburg. Hij maakt bij zijn onderzoeken veel gebruik van de bijzondere bronnen die de cijnsboeken in Peelland tussen 1380 en 1840 opleveren.

Verder heeft Peter Slegers de twee heren ondersteund vanuit zijn historisch onderzoek naar de heerlijkheid Asten.